Amaç ve Vizyon

Mahmut Celaleddin Ökten’in hayatı, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminden Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ve çok partili demokrasiye geçiş yıllarına uzanan, iki büyük tarihsel döneme tanıklık etmiştir. Eğitim ve Kültürel Mirasımızın Oluşumunda Çok Yönlü Bir İsim: Mahmut Celaleddin Ökten Sempozyumu, temelde Ökten’in bu kritik dönemlerdeki eğitimci, mütefekkir ve mücadele insanı kimliğini akademik ve bilimsel bir yaklaşımla kapsamlı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır.

Çalışma, günümüz eğitim uygulamalarına, hususen din eğitimi ve öğretiminde karşılaşılan problemlere ışık tutmak, klasik İslam düşünce ve ilim mirasımızın daha bütüncül, çok yönlü bir şekilde ele alınması amacıyla geçmiş tecrübelerin, özellikle de Mahmut Celaleddin Ökten tecrübesinin rolünü tasvir etmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda, Celal Hoca’nın üstün muallimlik nitelikleri, Doğu ve Batı’yı anlama çabası ve zorlu şartlar altında dahi sergilediği yüksek kararlılık derinlemesine ele alınarak, bugünün eğitimcilerine, düşünürlerine, araştırmacılarına ilham verici ve örnek bir model sunulmaya çalışılacaktır. Sempozyum aynı zamanda, din eğitiminin kurumsallaşmasında başat rol oynayan ve bir neslin fikri ve manevi gelişimine öncülük eden Celal Hoca’ya duyulan vefa borcunun bir gereği olarak, onun mirasını derinlemesine mercek altına alarak akademik bir zeminde geleceğe taşımayı, böylelikle gençlerin, yeni kuşak araştırmacıların dikkatine sunmayı amaçlamaktadır.

Bildiri Çağrısı ve Tematik Alanlar

Mahmut Celaleddin Ökten Sempozyumu’na gönderilecek bildirilerin, sempozyumun amaç ve vizyonu doğrultusunda, Celal Hoca’nın çok yönlülüğünü ve düşünsel mirasını merkeze alan aşağıdaki ana temalara odaklanması beklenmektedir. Katılımcılar, özgün araştırmalarını, incelemelerini ve disiplinler arası yaklaşımlarını bu tematik çerçeveler dahilinde sunabilirler:

1. Dönemi, İlmi Muhiti ve Tanıklıklar: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İntikal

Bu tema altında, Mahmut Celaleddin Ökten’in yetiştiği entelektüel ortam, bu ortamın siyasal, toplumsal, kültürel ve eğitsel dinamikleri, kırılma ve süreklilikleri ele alınacaktır. Bu kapsamda Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemi ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecindeki din, bilim, eğitim ve siyaset alanındaki değişimlerin analizi; Ökten’in ders aldığı ve etkileşimde bulunduğu isimler (Örn. Mehmed Âkif, İzmirli İsmail Hakkı, Babanzâde Ahmed Naim) ve onların entelektüel ortamdaki yeri ile yetişmesindeki etkileri; Celal Hoca’nın şahsiyetinin oluşumunda Trabzon ve İstanbul’un kültürel ve coğrafi yapısı irdelenecektir. 

2. Eğitimciliği, Mücadele İnsanı ve Rol Model Kimliği

Bu tema, Ökten’in eğitimcilik anlayışını, ahlaki liderliğini ve zorlu koşullarda sergilediği mücadele insanı profilini odak noktasına almaktadır. Bu kapsamda; ciddiyet, samimiyet ve tevazu gibi kişisel özelliklerinin öğretmenlik mesleğine yansımaları ve pedagojik yaklaşımının incelikleri; Eğitimde bütüncül insan tasavvuru (akıl, ahlak, inanç) ve bu tasavvurun eğitim modellerine entegrasyonu; eğitim temelli resmi- sivil yapıların (Örn. okul, vakıf) işleyiş ve kurumsallaşmasındaki öncü rolü irdelenecektir. 

3. Din Eğitimine Katkıları ve İlimlerin Sentezi İdeali

Bu tema, Ökten’in Türkiye’de din eğitiminin kurumsallaşmasındaki kilit rolünü ve eğitsel sentez çabalarını mercek altına almaktadır. Bu bağlamda 1924-1950 yılları arasında din eğitimi sahasında yaşanan boşluk ve ahlaki buhran şartlarında İmam Hatip Okulları projesinin ve Yüksek din öğretiminin gelişimi ve bu yöndeki mücadelesi; hususen İmam Hatip Okulları’nın kuruluş gayesi olan: “Modern ilimlerle mücehhez, asrın ihtiyaçlarını müdrik, münevver din adamı namzedi” yetiştirme idealinin felsefi arka planı; Dinî ve tecrübi (müspet) ilimlerin sentezi idealinin eğitim müfredatına ve felsefesine yansımaları ele alınacaktır.

4. Düşünce Dünyası, İlmi Çabası ve Günümüze Yansımalar

Bu tema, Ökten’in entelektüel üretimini, araştırma ve inşa metotları ile bunların günümüz ilim/eğitim/kültür politikalarına yansımalarını kapsamaktadır. Bu doğrultuda Celal Hoca’nın farklı metotlarla yapılandırmaya, anlamaya ve öğretime konu etmeye çalıştığı Kelam, Ahlak, Fıkıh, Felsefe, Dil, Güzel Sanatlar vb. alanlarda geride bıraktığı çeviri, defter, not, mektup vb. metinlerin değerlendirilmesi; özellikle temel İslam bilimleri, Dil, Felsefe vb. alanlardaki anlayış ve tavrı; düşünce dünyasının, günümüz eğitim, bilim ve kültür politikalarına yansımaları ile geleceğe dönük vizyonu konu edilecektir.